باز دید از غار بابا جابر

بگمانم سال ۱۳۴۲هجری بود که با جمعی از دوستان راهی بازدید از غاری شدیم. چیزی از کجائی و چرائی سفر یادم نیست. تنها خاطره‌ی ثبت شده از آن سفر چند قطعه عکس‌ است و هیکل درشت و سبیل چخماقی شوفر جیپی است که کرایه کرده بودیم.

از مدت‌ها پیش عکسی در فیسبوک گذاشته بودم با نام بازدید از غار کهک و خواسته بودم که اکبر سلاحی،یار غار دوران جوانی‌ام اطلاعی در باره‌ی آن عکس بدهد. مدتها گذشت و خبری نشد تا امروز که عباس رنجبران، دوست فیسبوکی و همشهری‌ام، زیر عکس نوشت که اکبر خانه‌ی ماست و می‌گوید که عکس مربوط است به بازدید از غار «اصله»ی فامنین همدان.

از آنجائی که من هرگز گذرم به فامنین نیفتاده است، بگفته‌ی اکبر شک کردم. عکس دیگری که شوفر  کذائی هم در جمع باشنده‌گان عکس هست،برای عباس رنجبران فرستادم. نتیجه معلوم شد. عکس‌ها مربوط به بازدید از غار باباجابر است. غار جابری که چیزی از آن بیاد ندارم.

 به گوگل پناه بردم. متنی یافتم. خواندن متن کمکی به حافظه‌ام نکرد. همان متن را برداشتم. کمی در شیوه‌ی نوشتاری‌اش دست بردم و بنام نویسنده‌ی آن "آتیشینه" منتشر می‌کنم. 

----------

از راست عکس: محمود مخترع، فریدون اسماعیل‌زاده، محمود تواضعی فخر، خودم، راننده، دو نفر اهالی ده و اکبر سلاحی

غار باباجابر در استان اصفهان، ۵۳ کیلومتری جنوب غربی شهر دلیجان و یکی کیلومتری روستای جودان از توابع شهرستان محلات و در دامنه‌ی شمالی کوه باباجابر قرار گرفته و رود لعل‌بار، از شاخه‌های اصلی قم‌رود، در پایین جاری است.

این غار دارای دو دهانه‌ی ورودی است‌ و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۷۰۰ متر است. دهانه‌ی شرقی آن، بالای یک پرتگاه ۶ متری قرار دارد و ورود از این دهانه به غار مشکل است.

دهانه‌ی غربی بر بالای یک پرتگاه ۳ متری است و برای ورود به آن نیاز به سنگ‌نوردی است. به علت حفاری‌های انجام شده‌ در دهانه غار و‌‌ رها کردن آوارهای حاصل از این حفاری، ۱۰ متر نخستِ این دالانِ ورودی، از خاک‌های نرم رسی پوشیده شده و عبور از آن با لغزیدن و ایجاد گرد و خاک فراوان همراه است. دالان ورودی پس از ۱۰ متر فاصله از دهانه، حالت طبیعی پیدا می‌کند و با شیب ۴۵ درجه ادامه می‌یابد. این دالان شیب‌دار با عرض ۳ تا ۱۰ متر و ارتفاع ۲ تا ۵ متر، به طول ۱۰۰ متر امتداد می‌یابد.

در این مسیر، فرایند غارسنگسازی صورت نگرفته و مسیر فاقد غارسنگ است. در سه بخش این دالان ایوان‌هایی برای سکونت به صورت سنگ‌چین ساخته شده‌است. انتهای دالان ۱۰۰ متری، دهلیزی تنگ به شکل افقی قرار گرفته که از سنگهای ریزشی پوشیده شده است.

این دهلیز چند پرتگاه دارد و از مشکل‌ترین معبرهای غار است. در دهلیز ریزشی یادشده، فعالیت‌های غارسنگسازی صورت‌گرفته و سنگ‌های ریزشی آن پوشیده از چکیده‌های نخودی و میخ مانند هستند.

بخش اصلی غار، تالاری مُدوّر به قطر ۳۵ متر و ارتفاع حداکثر ۲۰ متر است که بعد از دهلیز قرار داشته و ۱۰۰ متر از دهانه‌ی غار پایین‌تر است. سقف وسط تالار در اثر ریزش، سکویی بزرگ به وجود آورده و چکیده‌های بزرگ روی سکو ایجاد کرده است. جلوی چکیده، یک گودی کاملاً صیقلی شده وجود دارد که احتمالن محل اجرای مراسم مذهبی بوده است.

دیواره‌های تالار، پوشیده از چکنده‌ها گُل‌کَلَمی است. تعدادی دهلیز نچندان دراز به این تالار  متصل است. با توجه به وجود چند ایوان در دالان اول و وجود سفالهای شکسته، به ویژه پیه‌سوز در تالار انتهائی غار، وجود دو نردبان برای سهولت عبور از دو پرتگاه دالان بمنظور راحتتر رسیدن به انتهای آن، وجود چاله سنگ صیقلی روی سکو و نزدیک چکیده بزرگ و کهنِ تالار، می‌توانیم نتیجه بگیریم که احتمالاً تالار غار در روزگار باستان از مکانهای مقدس بوده و مراسم مذهبی در آنجا اجرا می‌شده است.